کنترل عفونت بیمارستانی در بخش همودیالیز

کنترل عفونت بیمارستانی در بخش همودیالیز

کنترل عفونت بیمارستانی در بخش همودیالیز

ویژگیهای بخش دیالیز

گندزدایی و ضد عفونی:

• گندزدایی عبارت است از فرایندی که در طی آن باکتریهای رویشی و بیماریزا در سطوح وسایل و اشیا بی جان توسط عامل گندزدا از بین می رود. گرچه چنین فرایندی باعث غیر فعال شدن ویروسها نیز می گردد با این وجود چون اطمینانی به کشتن وحذف کلیه میکروبها اسپور باکتریها نیست لذا فرایند گندزدایی مترادف با استریل کردن نیست.

• ضد عفونی به فرایندی اطلاق می گردد که در طی آن عامل ضد عفونی کننده سبب توقف رشد وتکثیر و انهدام میکروارگانیسم ها در بافت زنده گردد. گندزدا برای سطوح غیر زنده و ضد عفونی کننده برای موجودات زنده بکار می رود . غلظت ضد عفونی کننده ها بایستی نسبت به گندزداها کمتر باشد تا از آسیب به بافتها اجتناب گردد به همین دلیل نسبت به گندزداها سمیت کمتری دارد.

عوامل فیزیکی و شیمیایی موثر بر قدرت مواد گندزدا

دما:

به استثنای هیپوکلریت سدیم فعالیت اکثر مواد گندزدا با افزایش درجه حرارت زیاد می شود .

PH :

افزایش آن باعث بهتر شدن فعالیت ضد میکروبی گندزدای مثل گلوتارآلدهید-آمونیوم چهارتایی- ولی باعث کاهش فعالیت ترکیبات فنولی- هیپوکلریت و ید می شود

زمان تماس:

در صورت ثابت بودن سایر متغیرها با غلظت بیشتر و زمان تماس طولانی تر اثر بخشی بیشتر خواهد بود.

راههای انتقال عفونت:

سیستم همودیالیز شامل چهار جزء می باشد:

در سیستمهای همودیالیز، ترکیب شدن آب همراه با باکتریهای گرم منفی، با مایع دیالیز بدلیل فراهم شدن محیط قلیایی می تواند باعث تکثیر سریعتر این میکروبها شود. باکتریهای گرم منفی موجود در آب، آلوده کننده هستند و بنابراین بیشترین روشهای گندزدایی معطوف به این دسته از باکتریها می گردد. جلوگیری از رشد میکروارگانیسم ها از طریق گندزدایی مناسب سیستمهای تصفیه آب و دستگاههای همودیالیز میسر می باشد.

جهت کنترل عفونت آب، RO و سیستم آب رسانی:

۱- پرسنل مسئول کنترل کیفیت آب باید همه ماهه بر فعالیت پرسنل فنی شرکت نمایندگی دستگاه RO نظارت داشته باشد و همه ماهه میزان کلر ، سختی ، کلسیم + منیزیم ، PH ، دمای آب ورودی و خروجی دستگاه RO را کنترل نموده، نمونه آب مصرفی و محلول دیالیز را جهت آزمایش میکروبی به آزمایشگاه بیمارستان تحویل داده، نتیجه را در شناسنامه دستگاه RO قید نماید. بعلاوه باید حداقل سالی یکبار آب RO از نظر کلیه پارامترهای مورد نظر در دستورالعمل AAMI کنترل گردد .

The association for the advancement of medical of instrumentention

۲- باید شیوه ارتباط ماشین همودیالیز و سیستم لوله کشی فاضلاب به نحوی باشد که امکان برگشت آلودگی از شبکه فاضلاب به ماشینهای دیالیز وجود نداشته باشد .

۳- سیستمهای RO خود نیازمند به گندزدایی هستند. RO بهتر است بصورت Online بوده وسیرکولیشن اب بصورت مداوم وجود داشته باشد تا احتمال رشد میکروبها به حداقل برسد.

باید موارد ذیل را در نظر داشت :

– استفاده از اشعه ماوراء بنفش از تکثیر همه میکروبها جلوگیری نمی نماید و بعلاوه به علت لیز میکروبی آندوتوکسین موجود در آب افزوده می شود .

– در سیستمهای دیالیز نباید از مخازن ذخیره استفاده نمود و در واحدهای دیالیز که دستگاه RO آنها On line نمی باشد و ناچارند آب تولید شده از RO را در مخزنی نگهداری نمایند چون مخزن و لوله ها محل هایی برای رشد میکروبها و تولید آندوتوکسین می باشند تخلیه و گندزدایی آنها بطور مرتب و مکرر انجام گرفته و کناره های مخزن اسکراب شود .

در این مراکز باید:

اولا حتی المقدور از مخازن ذخیره کوچک (بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ لیتر) بجای مخازن بزرگ استفاده گردد.

ثانیا در پایان هر روز کاری مخصوصا در پایان آخرین روز هفته مخزن را از آب تخلیه نمایند بطوریکه اب موجود در آن همیشه تازه و از تولید آب بیش از دو ساعت نگذشته باشد.

ثالثا مخزن و لوله ها را بطور مرتب ضد عفونی نمایند.

سیستم توزیع:

سیستم توزیع مشتمل بر لوله ها و ضمائم آن می باشد که این سیستم نیز دچار آلودگی باکتریایی می شود. بسته به جنس، قطر، میزان انشعاب و مخازن ذخیره سیستم توزیع می تواند در انتقال آلودگی موثر باشد. بنابراین باید لوله های توزیع آب باید از جنس سوپر پایپ و یا استیل باشد و هفته ای یکبار این لوله ها گندزدایی شوند. در ضمن لوله های توزیع آب دارای قطر بزرگ نباشد.

نمونه گیری و کشت مایع دیالیز (همودیالیز):

– آب و مایع دیالیز باید حداقل ماهانه یکبار از نظر بیولوژیکی بررسی شوند. توصیه می شود که سطح آلودگی میکروبی در آبی که برای تهیه مایع دیالیز مورد مصرف قرار می گیرد از cfu/ml 200 و میزان آلودگی مایع دیالیز از cfu/ml 2000 تجاوز نکند. نمونه آب باید در نقطه ای که حدالمقدور نزدیک محل ورود آب به کنسانتره مایع دیالیز باشد جمع آوری گردد. اگر شمارش باکتریها بیشتر از cfu/ml 200 باشد و یا اگر روش گندزدایی تغییر کند شمارش باکتریال باید در فواصل کوتاهتری انجام شود.

دستگاه همودیالیز :

دستگاههای دیالیز باید حتما بعد از هر بار دیالیز با یک ماده ضد عفونی کننده، ضد عفونی شوند واگر جهت انجام دیالیز از محلول بیکربنات استفاده می شود این مواد باید حتما دارای خاصیت Decalcification هم باشند.

بنابراین بر اساس نوع محلول مورد استفاده در هنگام همودیالیز، زمان شستشو، مراحل شستشو و درجه حرارت هنگام شستشو نوع ماده گند زدا انتخاب می شود.

شستشوی محیط داخلی ماشین همودیالیز:

مراحل شستشو دستگاهها شامل شستشو با آب ساده، کشیدن محلول گندزدا، سیرکولیشن محلول، DWELL Time (توقف محلول در داخل دستگاه) و ابکشی است که در دستگاههای مختلف مدت زمان انجام این مراحل متفاوت می باشد.

محلولهایی که بیشتر دربخشهای دیالیز استفاده میشوند عبارتند از:

هیپو کلریت سدیم:

اسیداستیک ۳۷%

اسیدسیتریک۵۰%

فرمالدئید مایع :

گلوتاردئید :

استفاده از اب داغ جهت گندزدائی:

صافی ها :

صافی ها معمولا با مایع دیالیز آلودگی شدید پیدا نمی کنند امروزه در مراکز دیالیز به جای استفاده از صافی های صفحه ای plate ) ) و یا مارپیچی از الیاف توخالی استفاده می کنند که این نوع از صافی ها باعث تشدید آلودگی نمی شوند. در ضمن عدم استفاده مجدد از صافی، خطر انتقال عفونت از این طریق را تا حد زیادی پایین آورده است.

توضیحات تکمیلی و لازم جهت جلوگیری از انتقال عفونت از بیمار به پرسنل و برعکس:

توضیحات تکمیلی و لازم جهت جلوگیری از انتقال عفونت از بیمار به پرسنل و برعکس:

۱- قبل از مراقبت از بیمار باید انگشتر از دست های پرسنل خارج شود .

۲- ناخن ها باید کوتاه و از ناخن مصنوعی استفاده نشود .

۳- پوشیدن دستکش به هیچ وجه نباید جایگزین شستن دستها شود .

۴- باید بازاء هر چهار تخت همودیالیز یک کاسه دستشویی (سینک) وجود داشته باشد و برای ناحیه های مراقبتی کمتر از ۴ تخت نیز باید حداقل یک کاسه دستشویی جداگانه وجود داشته باشد.

۵- در کنار هر کاسه دستشویی امکانات لازم برای خشک کردن دستها بدون ایجاد آلودگی وجود داشته باشد (در صورت امکان حوله یکبار مصرف) .

۶- جنب کاسه دستشویی و در همه اتاقهای مراقبتی و خدماتی ظرف ثابت حاوی بتادین برای ضد عفونی دستها نصب گردد.

۷- برای مراقبت از بیماری که احتمال پاشیده شدن یا اسپری شدن خون و یا مایعات دفعی وجود دارد از ماسک محافظ چشم یا صورت استفاده شود .

۸- هنگام استفاده ، جمع آوری ، تمیز کردن و دفع سوزنها ، اسکالپ و سایر وسایل نوک تیز باید مراقب بود تا آسیبی به فرد وارد نشود.

۹- باید کارگران شاغل در بخش دیالیز بویژه کارگران مسئول نظافت و جمع آوری زباله ها را در خصوص خطر فرو رفتن سوزنها و اشیاء نوک تیز مصرف شده و نحوه دفع آنها آموزش داد .

۱۰- در حین کار با دستکش به تلفن جواب ندهید .

۱۱- در حین احیاء تنفس دهان به دهان ندهید.

۱۲- از کشیدن سیگار و خوردن و آشامیدن در بخش خودداری نمائید .

۱۳- مواد ضدعفونی کننده می بایست مرتب تعویض شود .

۱۴- شلوغی بخش و تردد بیش از حد را کنترل نمائید .

۱۵- یکی از لوازم منتقل کننده عفونت خودکار شماست .

۱۸- فیلترهایی که در سر راه ورید و شریان بکار می رود باید یکبار مصرف باشد .

۱۷- داروها در هر اتاق بصورت متمرکز و مشخص قرار گیرد

۱۸- نواحی تمیز و آلوده از یکدیگر جدا باشند .

۱۹- از استفاده مشترک وسائلی مثل فشارسنج ، کلامپ ، و … پرهیز شود .

۲۰- از دستکش مشترک برای بیماران استفاده نشود .

نمونه گیری و کشت از کف زمین و سایر سطوح:

شواهدی وجود ندارد که نشان دهد آلودگی کف زمین یا میز کنار تخت بیمار (در هر حد و میزانی) ارتباط مستقیم با افزایش خطر اکتساب عفونت داشته باشد. استانداردهای ارائه شده (برای قابل قبول بودن میزان آلودگی کف زمین) صرفاً جهت ارزیابی عمل نظافت می باشد.

ـ کشت نقاط غیراستریل (کف زمین، دیوارها و …) که ارتباط واضح و روشنی با همه گیری ندارند باعث اتلاف هزینه و نیرو می شود و اطلاعات غیر قابل تفسیری در اختیار می گذارد.

سطوح صندلی ، مبلمان ، و تشک بیماران باید پس از هر شیفت با محلول ۵/۰ % بلیچ انجام شود .

دیوارها و کف بخش با میکرواکفورته و یا ترالین می بایست ضد عفونی گردند .

در صورت ریختن خون روی کف زمین می بایست پروتکل مخصوص اجراء گردد

در اینجا لازم است یادآور شویم که گندزدایی هر یک از اجزای سیستم دیالیز به تنهایی و به صورت روتین همیشه نتایج خوبی به دنبال نداشته و خطر اکتساب عفونت نزد بیمار وجود دارد. برای انتخاب روش گندزدایی باید کل سیستم دیالیز ( سیستم تصفیه آب – سیستم توزیع و دستگاه دیالیز) در نظر گرفته شود.