نکات کلیدی جهت جلوگیری از عفونت‌های ادراری در بیماران دیالیزی

عفونت ادراری (UTI) یکی از شایع‌ترین مشکلات بیماران دیالیزی است، به ویژه افرادی که از کاتتر یا فیستول استفاده می‌کنند.
این عفونت‌ها می‌توانند باعث درد، تب، افزایش خطر عفونت‌های کلیوی و حتی سپسیس شوند.
با رعایت چند نکته ساده، می‌توان از بروز این عفونت‌ها جلوگیری کرد و سلامت بیمار را حفظ کرد.

چرا بیماران دیالیزی مستعد عفونت ادراری هستند؟

چند عامل اصلی باعث افزایش خطر عفونت ادراری در این بیماران می‌شود:

1. استفاده از کاتتر یا دسترسی‌های دائمی:
   بیماران با کاتتر ادراری یا حتی دسترسی وریدی ممکن است مسیر ورود باکتری‌ها به بدن فراهم شود.
2. ضعف سیستم ایمنی:
   نارسایی کلیه و بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت، سیستم ایمنی بدن را کاهش می‌دهد و بدن را مستعد عفونت می‌کند.
3. احتباس ادرار:
   کاهش عملکرد کلیه یا مشکلات مثانه باعث می‌شود ادرار در بدن باقی بماند و زمینه رشد باکتری فراهم شود.
4. مراجعات مکرر بیمارستانی:
   تماس با محیط بیمارستان و تجهیزات پزشکی، شانس ورود باکتری‌ها را افزایش می‌دهد.

علائم اولیه عفونت ادراری

تشخیص زودهنگام عفونت ادراری بسیار مهم است. علائم اولیه شامل:

• سوزش یا درد هنگام ادرار
• افزایش دفعات ادرار یا فوریت ادراری
• تغییر رنگ یا بوی غیرطبیعی ادرار
• درد در ناحیه زیر شکم یا پهلو
• تب، لرز یا احساس خستگی عمومی

در بیماران دیالیزی، ممکن است برخی علائم معمول کمتر واضح باشند، بنابراین توجه دقیق به کوچک‌ترین تغییرات ضروری است.

نکات پیشگیری از عفونت ادراری در بیماران دیالیزی

۱. رعایت بهداشت فردی

• شستشوی دست‌ها قبل و بعد از هر تماس با دستگاه دیالیز، محل کاتتر یا دسترسی عروقی الزامی است.
• شستشوی ناحیه تناسلی روزانه با آب ولرم و صابون ملایم
• خشک کردن کامل ناحیه پس از شستشو

۲. مراقبت از کاتتر ادراری و فیستول

• هرگونه پانسمان یا محل دسترسی باید تمیز، خشک و بدون ترشح باشد.
• کاتتر ادراری باید در صورت امکان در سریع‌ترین زمان ممکن برداشته شود.
• استفاده از پوشش استریل هنگام حمام یا استحمام

۳. مصرف مایعات کافی (در صورت عدم محدودیت پزشکی)

• نوشیدن آب کافی کمک می‌کند باکتری‌ها سریع‌تر از مجاری ادراری دفع شوند.
• اگر محدودیت مایعات دارید، مقدار مجاز را با پزشک تنظیم کنید.

۴. رعایت بهداشت دستگاه دیالیز و محیط

• تمامی تجهیزات مصرفی دیالیز باید استریل و یک‌بار مصرف باشند.
• محیط اتاق دیالیز باید تمیز و به دور از منابع آلودگی باشد.
• پرستاران و همراهان بیمار باید اصول استریل را رعایت کنند.

۵. مدیریت دیابت و فشار خون

• کنترل قند خون و فشار خون به پیشگیری از عفونت کمک می‌کند.
• بیماران دیابتی بیشتر در معرض عفونت ادراری و عفونت‌های کلیوی هستند.

۶. مراجعه سریع به پزشک در صورت هرگونه علامت

• حتی علائم خفیف مانند تغییر رنگ ادرار یا سوزش باید جدی گرفته شوند.
• درمان سریع با آنتی‌بیوتیک مناسب می‌تواند از پیشرفت عفونت جلوگیری کند.

۷. رعایت رژیم غذایی مناسب

• مصرف پروبیوتیک‌ها و مواد غذایی حاوی فیبر به حفظ سلامت میکروبی بدن کمک می‌کند.
• اجتناب از مصرف زیاد قند و نوشیدنی‌های شیرین که باعث رشد باکتری می‌شوند.

روش‌های درمان پیشگیرانه و مراقبتی

1. آنتی‌بیوتیک پروفیلاکسی (در صورت توصیه پزشک):
   گاهی برای بیماران با سابقه عفونت مکرر، پزشک ممکن است دوز کم آنتی‌بیوتیک پیشگیرانه تجویز کند.
2. بررسی آزمایشگاهی منظم:
   آزمایش ادرار و خون می‌تواند عفونت‌های نهفته را شناسایی کند.
3. مراقبت‌های تخصصی در بیمارستان:
   پرستاران و تیم درمان باید آموزش‌های لازم برای پیشگیری از عفونت را دریافت کرده و رعایت کنند.

عوارض ناشی از بی‌توجهی به عفونت ادراری

• پیشرفت عفونت به کلیه‌ها (پیلونفریت)
• ورود باکتری‌ها به جریان خون و ایجاد سپسیس
• افزایش دفعات بستری و کاهش کیفیت زندگی
• تأثیر منفی بر درمان دیالیز و طول عمر فیستول یا کاتتر

نکات کلیدی برای همراهان بیمار

• از تماس مستقیم با محل کاتتر بدون دستکش خودداری کنید
• دست‌ها را پیش از هر مراقبت بشویید
• محیط بیمار در منزل تمیز و ضدعفونی باشد
• اگر بیمار تب یا علائم عفونت داشت، فوراً اقدام کنید

عفونت‌های ادراری در بیماران دیالیزی خطرناک هستند اما با رعایت بهداشت فردی، مراقبت از کاتتر و فیستول، مصرف مناسب مایعات، کنترل بیماری‌های زمینه‌ای و مراجعه به موقع به پزشک می‌توان از آن‌ها پیشگیری کرد.

🔹 پیشگیری همیشه راحت‌تر و کم‌هزینه‌تر از درمان است.
🔹 مراقبت دقیق و توجه به علائم اولیه، سلامت و کیفیت زندگی بیماران دیالیزی را تضمین می‌کند.